Dobiecki Eustachy Onufry Feliks (1855–1919), h. Osoria, polityk i działacz społeczny. Syn Natalii Anny z Dobieckich i Eustachego. Do chrztu trzymał go sołtys wsi Czałczyn, St. Dzwonek, i Marianna Przywalina. W r. 1869 przyjęty do kl. V gimn. w Kielcach, skończył je ze srebrnym medalem. W r. 1872 rozpoczął studia na wydziale prawnym Uniw. Warsz. Na podstawie tezy: Kataster pod względem historycznym, ekonomicznym i finansowym w r. 1876 uzyskał stopień kandydata i srebrny medal. Na studia rolnicze wyjechał do Halle. Po powrocie zabrał się energicznie do pracy w swych dobrach w Kieleckiem i Radomskiem. Swą niezależność materialną obrócił na rzecz pracy społecznej.
Zaletami umysłu i serca prędko zdobył sobie D. mir wśród obywateli; już od r. 1882 był radcą Dyrekcji Szczegółowej Tow. Kredyt. Ziemsk. w Radomiu, a od r. 1884 radcą Dyrekcji Głównej T. K. Z. w Warszawie. Od r. 1900 wszedł do Komitetu Tow. Kred. Ziem. i wywierał znaczny wpływ na całą działalność Towarzystwa. Często w jego sprawach bywał delegowany do Petersburga, gdzie nawiązane stosunki ułatwiały mu ich pomyślne załatwianie (m. i. w r. 1904 uzyskał zatwierdzenie kredytu melioracyjnego w wysokości półtora miliona rubli). Na krótko przed śmiercią w r. 1918 został wybrany prezesem Komitetu T. K. Z. Jako najwybitniejszy radca T. K. Z. w r. 1895 został D. delegowany na życzenie min. skarbu Wittego do Tyflisu jako przewodniczący Komisji Badawczej, do której dobrał samych Polaków, dla przeprowadzenia w tamtejszym szlacheckim banku ziemskim rewizji. W r. 1896 został członkiem Rady Gospodarczej przy Min. Rolnictwa, gdzie z cechującą go odwagą i konsekwencją przedstawiał potrzeby Królestwa Polskiego. Dowodem uznania było dlań zaproszenie do wzięcia udziału w urzędowej delegacji, udającej się do Berlina dla układów w sprawie preliminarza handlowo-celnego między Rosją i Niemcami. W r. 1882 wybrany sędzią gminnym, przywiązując do pracy na wsi dużą wagę, sprawował te funkcje sumiennie przez lat kilkadziesiąt.
Zainicjowanie w Warszawie przez Chełchowskiego Sekcji Rolnej przy Towarzystwie Popierania Rosyjskiego Przemysłu i Handlu dało impuls do organizowania Towarzystw Rolniczych. Wzorem było T-wo Rolnicze w Mińsku, sprężyście prowadzone od szeregu lat przez E. Woyniłłowicza. D. zwołał na początku r. 1898 do Łopuszna zjazd ziemian, który powierzył przygotowanie ustawy T-wa Rolniczego kiel. D-mu, Wielowieyskiemu i Gautierowi. Oczekując na legalizację, D. był współorganizatorem wystawy rolniczej w Kielcach w r. 1899. Zagaił też w Kielcach pierwsze zebranie T-wa Rolniczego. W jego mowie inauguracyjnej dźwięczały mocno hasła pracy organicznej. D. został prezesem i sprawował swe funkcje do r. 1906; jego to i St. Kozłowskiego wysiłkiem kieleckie T-wo Rolnicze rozwinęło szeroko swe prace. D., jak jednomyślnie stwierdzają relacje współczesnych, umiał wciągać do współpracy ludzi o różnych charakterach i poglądach społeczno-politycznych, miał dar rządzenia, narzucania swej woli, a czynił to z umiarem i taktem. Przemawiał świetnie, logicznie, niezrównanie przewodniczył na zebraniach. W budzące się życie rolnicze włożył D. wiele: współdziałał przy organizowaniu T-wa Melioracyjnego, T-wa Ceres, ubezpieczającego od gradobicia, T-wa Ubezpieczeń od ognia »Snop«, gdzie został prezesem rady nadzorczej. W r. 1915 był jednym z założycieli Związku Ziemian.
Z chłodną rozwagą podchodził D. do zagadnień politycznych. Tępił w nich fałsz i kłamstwo, sam wierzył głęboko w to, co głosił i realizował. Przywiązany do ziemi, miał poczucie polskiej odrębności narodowej, ale wystarczały mu ramy państwowości rosyjskiej. Z grupą najbliższych mu ludzi, pochłoniętych pracą społeczną o charakterze gospodarczym, odsuwał zagadnienie niepodległości, uważając, że komplikuje ono tylko wysiłki, zmierzające do zapewnienia Polakom jednakich praw z Rosjanami i swobody rozwoju ekonomicznego. Z tego grona wyszło stronnictwo polityki realnej; D., pasowany na czołowego męża stanu, odgrywał w zarządzie wybitną rolę i był jednym z twórców »memoriału dwudziestu trzech« (1904), który tak wielkie wywołał w społeczeństwie polskim oburzenie. Miał podobno wstręt do pióra, lecz z redakcjami bliskich mu »Kraju« i »Słowa«, którego był współwydawcą, utrzymywał kontakt osobisty; za kierownictwa Wielowieyskiego bywał w lokalu »Słowa« codziennie i inspirował ważniejsze artykuły polityczne i gospodarcze.
W okresie rewolucji realiści starali się być czynnikiem spokoju. Po ukazie październikowym (1905) D. łącznie z Wielopolskim uzyskali w Petersburgu znaczne powiększenie liczby przedstawicieli z Królestwa Pol. do Dumy. D. zabiegał też o legalne polszczenie szkół. W akcji wyborczej do I Dumy brał D. żywy udział; 17 V został wybrany do Rady Państwa. Brał udział w komisji budżetowej, prawodawczej, podpis jego widnieje pod szeregiem wniosków natury gospodarczej. Gdy Rada Państwa, chcąc dać wyraz swej inicjatywie, wystąpiła z projektem reformy senatu, D. zabrał pierwszy raz głos na plenum (2 VI 1907) i powołując się na przykład dawnej polskiej Rady Stanu, kładł nacisk na zapewnienie temu najwyższemu sądowi administracyjnemu należytej powagi i znaczenia. Rozwiązanie II Dumy położyło kres reformatorskim zapałom Rady Państwa. W r. 1908 został po ustąpieniu Woyniłłowicza wybrany prezesem Związku Kół Królestwa Polskiego i krajów Litwy i Rusi, na których terenie od początku, tj. od opracowania b. rygorystycznego regulaminu, z pożytkiem pracował.
Stronnictwo polityki realnej w przeciwieństwie do narodowej demokracji uważało, że przedstawicielstwo polskie w Petersburgu nie powinno być krępowane instrukcjami narzucanymi przez kraj, dążyło jednak do zorganizowania wzajemnej wymiany myśli. W tym celu z inicjatywy Piltza, a przy współudziale D-go i in. powstało w Warszawie T-wo Popierania Pracy Społecznej (1907). Na zebraniach jego sekcyj gromadziła się elita polskich polityków; zachodził Dmowski, a Biuro Pracy Społecznej zbierało materiały dotyczące całokształtu życia polskiego i dostarczało posłom. D. korzystał z nich często. Sprawa agrarna była dla Rosji najżywotniejszym zagadnieniem; D. przy omawianiu budżetu Głównego Zarządu Rolnictwa i Spraw Rolnych na plenum Rady Państwa (12 V 1908) mocno podkreślał, że poprawa stanu własności ziemskiej jest podstawą rozwoju rolnictwa, a w Królestwie Polskim najpilniejszą sprawą jest zniesienie serwitutów leśnych, pastwiskowych i likwidacja szachownic pól wiejskich. Żywy oddźwięk w prasie polskiej i rosyjskiej miała mowa D-go, gdy łącznie z Wittem poparł wniosek rządowy o wprowadzenie języka polskiego do seminariów nauczycielskich w Siennicy, Łęczycy, Wymyślinie, Jędrzejowie, przypominając, iż jest to tylko wykonanie carskich ukazów; ostrzegał przed wprowadzaniem polityki do szkolnictwa. Było to starcie się ze skrajnym skrzydłem prawicy rosyjskiej, ze Stiszyńskim i Durnowem (20 III 1908). Największy rezonans miała w społeczeństwie polskim replika, jaką dał D. ministrowi sprawiedliwości Szczegłowitowowi, gdy ten w Dumie brutalnie oświadczył, że nie będzie »zaśmiecał« rosyjskiego sądownictwa Polakami. Po skończonej kadencji (1909) Rady Państwa D. nie wszedł do następnej, lecz do Petersburga często dojeżdżał i uczestniczył w naradach posłów polskich. W Stronnictwie Polityki Realnej brał wydatny udział, na zebraniach podkreślał, że Polacy nie powinni okazywać w stosunku do Rosji nieprzejednania, a winni pracować w instytucjach ustawodawczych, przyczyniając się do ugruntowania w całym państwie zasad konstytucyjnych, praworządnego ustroju, równouprawnienia narodowości i wyznań, dążyć do centralizacji władz, do zorganizowania samorządu. D. wierzył, że przez takie realne traktowanie spraw ogólnych wpłynie się na podniesienie kulturalne i materialne kraju, a idea neosłowiańska utoruje drogę do zgodnego współżycia wszystkich równouprawnionych ludów słowiańskich. Odezwa w. ks. Mikołaja w sierpniu 1914 była dla D. potwierdzeniem tych nadziei. W r. 1915 D. wyjechał do Piotrogrodu, zaproszony do komisji, mającej opracowywać rozwiązanie sprawy polskiej przez Rosję. Ustąpił, widząc złą wolę rządu. Brał udział w posiedzeniach Kół Polskich z członkami Komitetu Narodowego i przedstawicielami polskich lewicowych organizacji, gdy były rozpatrywane największej wagi zagadnienia polskie. W r. 1916 wyjechał do Sztokholmu; Niemcy przez czas dłuższy odmawiali mu prawa wjazdu do Warszawy, jako realiście. Utrzymywał wtedy kontakt z Komitetem Narodowym w Piotrogrodzie, dokąd posyłał informacje i uwagi, i z ludźmi różnych odcieni politycznych, którzy przybywali do Szwecji. Z matką Ledóchowską niósł pomoc polskim emigrantom. W r. 1918 wrócił do Warszawy. Zmarł 22 IV 1919.
Arch. Ośw. Publ. w W.: C. U. W. 100, v. 7; Akt par. Łopuszno nr 129, 1856; Arch. Tow. Kredyt. Ziemsk.: Akta zmian w urzędach Komitetu v. 1, Akta Komitetu dotyczące sprawozdań nr 410; Arch. Biura Pracy Społecznej w W.; Arch. Dobieckich w Biskupicach; Relacje: J. Dłużewskiego, St. Hłaski, St. Kozickiego, Konst. Skirmunta, J. Wielowieyskiego; Gosudarstwiennyj Sowiet, stenograficzeskije otczety, Pet. 1906–1909; »Kraj« 1900–1909; »Słowo« 1900–1914 i nr 6, 1919; »Kur. Warsz.« 1919, nr 110, 113; »Gazeta Warsz.« 1919, nr 110; »Czas« 1919, nr 114; »Gazeta Rolnicza« 1915, nr 23–24, 1928, nr 46, 1919, nr 18; Sprawozdanie z działalności Związku Ziemian, W. 1917; Korwin-Milewski, Siedemdziesiąt lat wspomnień, P. 1930; Woyniłłowicz E., Wspomnienia 1847–1928, Wil. 1931.
Zofia Dłużewska-Kańska